KOMPYUTER VƏ İNFORMASİYA-KOMMUNİKASİYA TEXNOLOGİYALARI (I Hissə)
Ölçü: 5.61 MB
Tarix: 30.12.2016
Səhifə Sayı: 157
Kitabın Dili: Azərbaycan türkcəsi
Format: PDF, DOCX
Müəlliflər: Allahverdiyeva Nailə, Namazov Mənəfəddin
Ölçü: 5.61 MB
Tarix: 30.12.2016
Səhifə Sayı: 157
Kitabın Dili: Azərbaycan türkcəsi
Format: PDF, DOCX
Müəlliflər: Allahverdiyeva Nailə, Namazov Mənəfəddin
ÖN GÖRÜNTÜ
İÇİNDƏKİLƏR:
1.1 İnformatika anlayışı.......................................................................................................................... 7 1.2 İnformasiya anlayışı.......................................................................................................................... 8 1.3 İnformasiya Hansı şəkildə mövcud olur? ....................................................................................... 9 1.4 İnformasiyanın ötürülməsi............................................................................................................... 9 1.5 İnformasiya miqdarının ölçülməsi................................................................................................. 10 1.6 İnformasiya ilə nə etmək olar?....................................................................................................... 12 1.7 İnformasiyanın xüsusiyyətləri ....................................................................................................... 12 1.8 İnformasiyanın emalı ...................................................................................................................... 13 1.9 İnformasiya ehtiyatları və informasiya texnololiyaları............................................................... 13 1.10 Cəmiyyətin informasiyalaşması ................................................................................................... 14 2. KOMPYUTERLƏRİN İNKİŞAF TARİXİ VƏ TƏSNİFATI ................................................................... 15 2.1 Kompyuterlərin təsnifat əlamətləri ............................................................................................... 15 2.2 Nəsillərə görə kompyuterlərin təsnifatı ....................................................................................... 15 2.3 Hesablama qurğularının yaranmasının tarixi .............................................................................. 15 2.4 Birinci nəsil kompyuterləri ............................................................................................................. 21 2.5 İkinci nəsil kompyuterləri................................................................................................................ 22 2.6 Üçüncü nəsil kompyuterləri............................................................................................................ 23 2.7 Dördüncü nəsil kompyuterləri........................................................................................................ 24 2.8 Beşinci nəsil kompyuterləri ............................................................................................................ 24 2.9 Kompyuterlərin növləri.................................................................................................................... 25 3. KOMPYUTERLƏRİN TƏŞKİLİ VƏ İŞ PRİNSİPLƏRİ.......................................................................... 31 3.1 Kompyuter nədir?............................................................................................................................. 31 Kompyuterin quruluşu .......................................................................................................................... 31 Kompyuterin qurulma prinsipi ............................................................................................................. 33 Əmr anlayışı............................................................................................................................................. 34 Əmrlərin yerinə yetirilməsi ................................................................................................................... 35 Kompyuterin arxitekturası və strukturu.............................................................................................. 35 3.2 Sistem bloku (System Block)........................................................................................................... 37 3.3 Qida mənbəyi (Power Supply) ........................................................................................................ 39 3.4 Ana karti (Motherboard) ................................................................................................................. 41 3.5 Prosessor (CPU) ............................................................................................................................... 45 4 Mikroprosessorların tarixi inkişafı..................................................................................................... 45 Prosessorun daxili quruluşu və xarakteristikaları.............................................................................. 47 İstehsalçı firma ...................................................................................................................................... 48 Takt tezliyi .............................................................................................................................................. 48 Şinin tezliyi ............................................................................................................................................. 49 Prosessorun dərəcəsi ........................................................................................................................... 49 Prosessorların nəsilləri.......................................................................................................................... 50 Modifikasiyalar........................................................................................................................................ 50 Nüvənin tipi və nüvələrin sayı .............................................................................................................. 51 Form-faktor ............................................................................................................................................. 51 Kuler (cooler)........................................................................................................................................... 52 3.6 Əməli yaddaş (RAM) ........................................................................................................................ 52 3.7 Daimi yaddaş (ROM)......................................................................................................................... 56 3.8 Kontrollerlər (Controller) və şinlər (Bus) ....................................................................................... 57 ISA şini...................................................................................................................................................... 59 PCI şinləri................................................................................................................................................. 59 AGP şini.................................................................................................................................................... 60 PCI Express şinləri .................................................................................................................................. 61 3.9 Portlar................................................................................................................................................ 61 3.10 Bluetooth texnologiyasi ................................................................................................................ 66 3.11 Wi-Fi texnoloРiyası ........................................................................................................................ 67 3.12 GPRS (3G, 3.5G) texnoloРiyası....................................................................................................... 69 3.13 Klaviatura ........................................................................................................................................ 71 3.14 Manipulyatorlar.............................................................................................................................. 72 3.15 Modemlər ....................................................................................................................................... 75 3.16 Optik disklər ................................................................................................................................... 76 3.17 Sərt disk (HDD) ............................................................................................................................... 78 "Vinçester" adının yaranması................................................................................................................ 79 Sərt disklərin inkişafındakı naliyyətlər.................................................................................................. 80 Sərt diskin iş prinsipi.............................................................................................................................. 80 Sərt disklərin əsas komponentləri ....................................................................................................... 81 Sərt disk lövhələri................................................................................................................................... 82 Oxuma/yazma başlıqları ....................................................................................................................... 83 Başlıqların mövqeyini dəyişən mexanizm........................................................................................... 84 Şpindel mühərriki .................................................................................................................................. 85 5 Elektron lövhə...................................................................................................................................... 85 Kabel və konnektorlar ........................................................................................................................... 86 Sərt diskin formatlanması ..................................................................................................................... 87 Sərt diskin parametrləri......................................................................................................................... 88 SMART texnologiyası.............................................................................................................................. 89 İstehsalçılar.............................................................................................................................................. 90 Bir neçə sərt diskin kompyuterə qoşulması (RAID)............................................................................ 90 3.18 Fləş yaddaş (flasС memory).......................................................................................................... 91 3.19 Maqnit lentlər ................................................................................................................................ 92 3.20 BIOS.................................................................................................................................................. 92 3.21 Monitor............................................................................................................................................ 93 CRT monitor ............................................................................................................................................ 93 LCD monitor............................................................................................................................................ 95 PDP monitor ........................................................................................................................................... 96 Monitorların parametrləri...................................................................................................................... 97 3.22 Çap qurğusu (printer) .................................................................................................................... 99 3.23 Skanerlər (scanner)...................................................................................................................... 101 3.24 Ploterlər (plotter) ......................................................................................................................... 104 3.25 Fasiləsiz qida mənbəyi (UPS)...................................................................................................... 105 3.26 Videoadapter (videocard) ........................................................................................................... 106 4. VERİLƏNLƏRİN SAXLANILMASI ................................................................................................... 108 4.1 Bitlər və onların saxlanılması ....................................................................................................... 108 4.2 Ventillər və triqqerlər..................................................................................................................... 108 4.3 Onaltılıq say sistemi....................................................................................................................... 110 Suallar və tapşırıqlar ............................................................................................................................ 111 4.4 Əməli yaddaşın strukturu ............................................................................................................. 112 4.5 Faylların saxlanılması və axtarışı ................................................................................................. 113 4.6 İkilik kodda informasiyanın təsviri ............................................................................................... 114 Mətnin təsviri........................................................................................................................................ 114 Şəkillərin təsviri .................................................................................................................................... 115 Səsin təsviri............................................................................................................................................ 116 4.7 Ədədlərin təsviri............................................................................................................................. 117 4.8 Bir say sistemindən digərinə keçmə qaydaları .......................................................................... 119 4.9 Tam ədədlərin saxlanılması.......................................................................................................... 120 Verilənlərin ikilik tamamlayıcı kodda təsviri ..................................................................................... 120 6 İkilik tamamlayıcı kodda toplama əməliyyatı ................................................................................ 122 Verilənlərin aşıb-daşması problemi................................................................................................... 122 Suallar və tapşırıqlar ............................................................................................................................ 123 4.10 Kəsrlərin saxlanılması.................................................................................................................. 124 Sürüşən nöqtəli təsvir.......................................................................................................................... 124 Yuvarlaqlaşdırma xətası ...................................................................................................................... 125 Suallar və tapşırıqlar ............................................................................................................................ 126 Fəslin sualları və tapşırıqları ............................................................................................................... 127 5. ƏMƏLİYYAT SİSTEMLƏRİ ............................................................................................................... 131 5.1 Əməliyyat sistemlərinin tədrici inkişafı ....................................................................................... 131 Birprosessorlu sistemlər...................................................................................................................... 131 Çoxprosessorlu sistemlər ................................................................................................................... 133 Suallar və tapşırıqlar ............................................................................................................................ 134 5.2 Əməliyyat sisteminin arxitekturası............................................................................................... 134 Proqram təminatı ................................................................................................................................ 134 Əməliyyat sisteminin komponentləri ................................................................................................ 135 5.3 Əməliyyat sisteminin yüklənməsi................................................................................................. 137 5.4 Kompyuterin idarə olunması........................................................................................................ 138 Proses anlayışı....................................................................................................................................... 138 Proseslərin idarə olunması.................................................................................................................. 138 5.5 «Klient-server» modeli................................................................................................................... 139 6. INTERNET TEXNOLOGİYALARI ..................................................................................................... 141 6.1 Şəbəkələrin təsnifatı və topologiyası........................................................................................... 141 6.2 İNTERNETİN inkişaf tarixi .............................................................................................................. 143 6.3 INTERNETİN topoloРiyası............................................................................................................... 144 6.4 INTERNETin ünvanlaşdırma sistemi............................................................................................. 145 6.5 Elektron poçt................................................................................................................................... 146 6.6 WWW - Beynəlxalq Hörümçək toru ............................................................................................. 147 6.7 Şəbəkə protokolları........................................................................................................................ 149 6.8 İnternet proqram təminatının səviyyələri .................................................................................. 151 6.9 TCP/IP protokolları........................................................................................................................ 154
1.1 İnformatika anlayışı.......................................................................................................................... 7 1.2 İnformasiya anlayışı.......................................................................................................................... 8 1.3 İnformasiya Hansı şəkildə mövcud olur? ....................................................................................... 9 1.4 İnformasiyanın ötürülməsi............................................................................................................... 9 1.5 İnformasiya miqdarının ölçülməsi................................................................................................. 10 1.6 İnformasiya ilə nə etmək olar?....................................................................................................... 12 1.7 İnformasiyanın xüsusiyyətləri ....................................................................................................... 12 1.8 İnformasiyanın emalı ...................................................................................................................... 13 1.9 İnformasiya ehtiyatları və informasiya texnololiyaları............................................................... 13 1.10 Cəmiyyətin informasiyalaşması ................................................................................................... 14 2. KOMPYUTERLƏRİN İNKİŞAF TARİXİ VƏ TƏSNİFATI ................................................................... 15 2.1 Kompyuterlərin təsnifat əlamətləri ............................................................................................... 15 2.2 Nəsillərə görə kompyuterlərin təsnifatı ....................................................................................... 15 2.3 Hesablama qurğularının yaranmasının tarixi .............................................................................. 15 2.4 Birinci nəsil kompyuterləri ............................................................................................................. 21 2.5 İkinci nəsil kompyuterləri................................................................................................................ 22 2.6 Üçüncü nəsil kompyuterləri............................................................................................................ 23 2.7 Dördüncü nəsil kompyuterləri........................................................................................................ 24 2.8 Beşinci nəsil kompyuterləri ............................................................................................................ 24 2.9 Kompyuterlərin növləri.................................................................................................................... 25 3. KOMPYUTERLƏRİN TƏŞKİLİ VƏ İŞ PRİNSİPLƏRİ.......................................................................... 31 3.1 Kompyuter nədir?............................................................................................................................. 31 Kompyuterin quruluşu .......................................................................................................................... 31 Kompyuterin qurulma prinsipi ............................................................................................................. 33 Əmr anlayışı............................................................................................................................................. 34 Əmrlərin yerinə yetirilməsi ................................................................................................................... 35 Kompyuterin arxitekturası və strukturu.............................................................................................. 35 3.2 Sistem bloku (System Block)........................................................................................................... 37 3.3 Qida mənbəyi (Power Supply) ........................................................................................................ 39 3.4 Ana karti (Motherboard) ................................................................................................................. 41 3.5 Prosessor (CPU) ............................................................................................................................... 45 4 Mikroprosessorların tarixi inkişafı..................................................................................................... 45 Prosessorun daxili quruluşu və xarakteristikaları.............................................................................. 47 İstehsalçı firma ...................................................................................................................................... 48 Takt tezliyi .............................................................................................................................................. 48 Şinin tezliyi ............................................................................................................................................. 49 Prosessorun dərəcəsi ........................................................................................................................... 49 Prosessorların nəsilləri.......................................................................................................................... 50 Modifikasiyalar........................................................................................................................................ 50 Nüvənin tipi və nüvələrin sayı .............................................................................................................. 51 Form-faktor ............................................................................................................................................. 51 Kuler (cooler)........................................................................................................................................... 52 3.6 Əməli yaddaş (RAM) ........................................................................................................................ 52 3.7 Daimi yaddaş (ROM)......................................................................................................................... 56 3.8 Kontrollerlər (Controller) və şinlər (Bus) ....................................................................................... 57 ISA şini...................................................................................................................................................... 59 PCI şinləri................................................................................................................................................. 59 AGP şini.................................................................................................................................................... 60 PCI Express şinləri .................................................................................................................................. 61 3.9 Portlar................................................................................................................................................ 61 3.10 Bluetooth texnologiyasi ................................................................................................................ 66 3.11 Wi-Fi texnoloРiyası ........................................................................................................................ 67 3.12 GPRS (3G, 3.5G) texnoloРiyası....................................................................................................... 69 3.13 Klaviatura ........................................................................................................................................ 71 3.14 Manipulyatorlar.............................................................................................................................. 72 3.15 Modemlər ....................................................................................................................................... 75 3.16 Optik disklər ................................................................................................................................... 76 3.17 Sərt disk (HDD) ............................................................................................................................... 78 "Vinçester" adının yaranması................................................................................................................ 79 Sərt disklərin inkişafındakı naliyyətlər.................................................................................................. 80 Sərt diskin iş prinsipi.............................................................................................................................. 80 Sərt disklərin əsas komponentləri ....................................................................................................... 81 Sərt disk lövhələri................................................................................................................................... 82 Oxuma/yazma başlıqları ....................................................................................................................... 83 Başlıqların mövqeyini dəyişən mexanizm........................................................................................... 84 Şpindel mühərriki .................................................................................................................................. 85 5 Elektron lövhə...................................................................................................................................... 85 Kabel və konnektorlar ........................................................................................................................... 86 Sərt diskin formatlanması ..................................................................................................................... 87 Sərt diskin parametrləri......................................................................................................................... 88 SMART texnologiyası.............................................................................................................................. 89 İstehsalçılar.............................................................................................................................................. 90 Bir neçə sərt diskin kompyuterə qoşulması (RAID)............................................................................ 90 3.18 Fləş yaddaş (flasС memory).......................................................................................................... 91 3.19 Maqnit lentlər ................................................................................................................................ 92 3.20 BIOS.................................................................................................................................................. 92 3.21 Monitor............................................................................................................................................ 93 CRT monitor ............................................................................................................................................ 93 LCD monitor............................................................................................................................................ 95 PDP monitor ........................................................................................................................................... 96 Monitorların parametrləri...................................................................................................................... 97 3.22 Çap qurğusu (printer) .................................................................................................................... 99 3.23 Skanerlər (scanner)...................................................................................................................... 101 3.24 Ploterlər (plotter) ......................................................................................................................... 104 3.25 Fasiləsiz qida mənbəyi (UPS)...................................................................................................... 105 3.26 Videoadapter (videocard) ........................................................................................................... 106 4. VERİLƏNLƏRİN SAXLANILMASI ................................................................................................... 108 4.1 Bitlər və onların saxlanılması ....................................................................................................... 108 4.2 Ventillər və triqqerlər..................................................................................................................... 108 4.3 Onaltılıq say sistemi....................................................................................................................... 110 Suallar və tapşırıqlar ............................................................................................................................ 111 4.4 Əməli yaddaşın strukturu ............................................................................................................. 112 4.5 Faylların saxlanılması və axtarışı ................................................................................................. 113 4.6 İkilik kodda informasiyanın təsviri ............................................................................................... 114 Mətnin təsviri........................................................................................................................................ 114 Şəkillərin təsviri .................................................................................................................................... 115 Səsin təsviri............................................................................................................................................ 116 4.7 Ədədlərin təsviri............................................................................................................................. 117 4.8 Bir say sistemindən digərinə keçmə qaydaları .......................................................................... 119 4.9 Tam ədədlərin saxlanılması.......................................................................................................... 120 Verilənlərin ikilik tamamlayıcı kodda təsviri ..................................................................................... 120 6 İkilik tamamlayıcı kodda toplama əməliyyatı ................................................................................ 122 Verilənlərin aşıb-daşması problemi................................................................................................... 122 Suallar və tapşırıqlar ............................................................................................................................ 123 4.10 Kəsrlərin saxlanılması.................................................................................................................. 124 Sürüşən nöqtəli təsvir.......................................................................................................................... 124 Yuvarlaqlaşdırma xətası ...................................................................................................................... 125 Suallar və tapşırıqlar ............................................................................................................................ 126 Fəslin sualları və tapşırıqları ............................................................................................................... 127 5. ƏMƏLİYYAT SİSTEMLƏRİ ............................................................................................................... 131 5.1 Əməliyyat sistemlərinin tədrici inkişafı ....................................................................................... 131 Birprosessorlu sistemlər...................................................................................................................... 131 Çoxprosessorlu sistemlər ................................................................................................................... 133 Suallar və tapşırıqlar ............................................................................................................................ 134 5.2 Əməliyyat sisteminin arxitekturası............................................................................................... 134 Proqram təminatı ................................................................................................................................ 134 Əməliyyat sisteminin komponentləri ................................................................................................ 135 5.3 Əməliyyat sisteminin yüklənməsi................................................................................................. 137 5.4 Kompyuterin idarə olunması........................................................................................................ 138 Proses anlayışı....................................................................................................................................... 138 Proseslərin idarə olunması.................................................................................................................. 138 5.5 «Klient-server» modeli................................................................................................................... 139 6. INTERNET TEXNOLOGİYALARI ..................................................................................................... 141 6.1 Şəbəkələrin təsnifatı və topologiyası........................................................................................... 141 6.2 İNTERNETİN inkişaf tarixi .............................................................................................................. 143 6.3 INTERNETİN topoloРiyası............................................................................................................... 144 6.4 INTERNETin ünvanlaşdırma sistemi............................................................................................. 145 6.5 Elektron poçt................................................................................................................................... 146 6.6 WWW - Beynəlxalq Hörümçək toru ............................................................................................. 147 6.7 Şəbəkə protokolları........................................................................................................................ 149 6.8 İnternet proqram təminatının səviyyələri .................................................................................. 151 6.9 TCP/IP protokolları........................................................................................................................ 154
QEYD 1: saytda olan kitabların müəllifi (yazarı) bilinmirsə ya da kitabın müəllifi sizsinizsə - mümkünsə bunu bizə bildirin (facebook səhifəmizə yaza bilərsiniz).
QEYD 2: saytda olan bu və ya digər kitabları öz səhifənizdə ya da saytınızda paylaşarkən mənbə (NEAN olaraq) göstərin. Ətraflı "Haqqımızda" bölməsində şərtlərə baxın.
QEYD 2: saytda olan bu və ya digər kitabları öz səhifənizdə ya da saytınızda paylaşarkən mənbə (NEAN olaraq) göstərin. Ətraflı "Haqqımızda" bölməsində şərtlərə baxın.
© NEAN 12.12.2012 - 2019 Müəllif Hüquqları Qorunur.!!!
