İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİ (S.Q.KƏRİMOV)
Ölçü: 6.20 MB
Tarix: 28.12.2016
Səhifə Sayı: 631
Kitabın Dili: Azərbaycan türkcəsi
Format: PDF
Müəllif: S.Q.Kərimov
Ölçü: 6.20 MB
Tarix: 28.12.2016
Səhifə Sayı: 631
Kitabın Dili: Azərbaycan türkcəsi
Format: PDF
Müəllif: S.Q.Kərimov
Ön Görüntü
İÇİNDƏKİLƏR:
INFORMASIYA TEXNOLOGIYALARI VƏ SISTEMLƏRI .......................................... 14
Əsas anlayışlar: məlumat ,informasiya, verilənlər, bilik........................................ 14
Informasiya texnologiyaları ...................................................................................... 17
Informasiya texnologiyası nədir ............................................................................... 17
Informasiya texnologiyasının inkişaf mərhələləri .................................................. 22
Informasiya texnologiyasının növləri ....................................................................... 26
Verilənlərin emalı texnologiyası ............................................................................... 27
Idarəetmənin informasiya təminatı texnologiyası ................................................. 29
Informasiya sistemləri ............................................................................................... 31
Ümumi məlumat ........................................................................................................ 31
Informasiya sistemi nədir ......................................................................................... 31
Informasiya sistemlərinin inkişaf mərhələləri ....................................................... 33
Informasiya sisteminin xassələri və yerinə yetirilən proseslər ........................... 34
Idarəetmə strukturunun informasiya sistemində rolu ........................................ 36
Informasiya sistemlərinin təsnifatı ......................................................................... 39
Miqyasına görə təsnifat ........................................................................................... 39
Informasiya resurslarının xarakterinə görə təsnifatı ........................................... 41
Informasiya sisteminin arxitekturası ..................................................................... 44
Informasiya sisteminin ümumi strukturu ............................................................. 44
Lokal informasiya sisteminin arxitekturası ........................................................... 49
Şəbəkə informasiya sistemlərinin arxitekturaları ................................................ 55
Informasiya sistemlərinin xidmətləri və tətbiq sahələri ..................................... 67
Informasiya resursları məhsulları və xidmətləri .................................................. 67
Informasiya sistemlərinin tətbiq sahələri ............................................................. 70
INFORMASIYA SISTEMLƏRININ QURULMA ƏSASLARI .................................... 75
Informasiya sisteminin qurulma mərhələləri və həyat dövrü ........................... 75
Layihə və onun idarə olunması ............................................................................. 75
Informasiya sisteminin qurulmasının əsas mərhələləri .................................... 76
Informasiya sisteminin həyat dövrü .................................................................... 79
IS-in həyat dövrünün prosesləri ........................................................................... 80
IS-in həyat dövrünün strukturu ............................................................................ 82
IS-in həyat dövrünün modelləri ............................................................................ 83
Informasiya sisteminin qurulma metodologiyası və texnologiyası .................. 90
IS-in qurulma metodologiyası və texnologiyasına qoyulan tələblər ................ 90
RAD metodologiyası ............................................................................................... 92
RAD metodologiyasının xüsusiyyətləri ................................................................. 92
Obyekt-yönlü proqramlaşdırma ............................................................................ 94
Vizual proqramlaşdırma ......................................................................................... 95
Hadisə-yönlü proqramlaşdırma ............................................................................. 96
RAD metodologiyası cərcivəsində həyat dövrünün mərhələləri ........................ 97
RAD metodologiyasının məhdudluqları .............................................................. 100
Standartlar və metodikalar .................................................................................... 101
Standartların növləri ............................................................................................... 102
ORACLE CDM metodikası ....................................................................................... 102
ISO/IEC12207:1995-08-01 beynəlxalq standartı .................................................. 106
Acıq sistemlərin profilləri ........................................................................................ 111
Informasiya sisteminin profili anlayışı ................................................................... 111
Informasiya sisteminin profilinin formalaşdırılma prinsipləri ............................ 113
Informasiya sistemlərinin profillərinin strukturu ................................................. 115
VERILƏNLƏR BAZALARI .......................................................................................... 121
Ümumi məlumat ....................................................................................................... 121
Fayl və onun çatışmayan çəhətləri .......................................................................... 121
Verilənlər bazası konsepsiyası ................................................................................. 123
Verilənlər bazası ilə iş prosesinin təşkili................................................................... 127
Verilənlərin tipləri və modelləri ................................................................................ 130
Verilənlərin tipləri ....................................................................................................... 130
Verilənlərin modelləri ................................................................................................ 131
Verilənlərin modeli anlayışı ....................................................................................... 131
Iyerarxik model ........................................................................................................... 133
Şəbəkə modeli ............................................................................................................. 135
Relasiya modeli ............................................................................................................ 136
Postrelasiya modeli ..................................................................................................... 137
Çoxölçülü model .......................................................................................................... 140
Obyekt-yönlü model .................................................................................................... 144
Verilənlərin relasiya modeli ........................................................................................ 147
Relasiya modelinin ümumi əsasları ........................................................................... 147
Nisbətlərin normallaşdırılması ................................................................................... 152
Funksional asılılıq və tam funksional asılılıq ............................................................. 153
Çoxmənalı asılılıq ......................................................................................................... 155
Nisbətlərin normal formaları ...................................................................................... 155
Nisbətlər üzərində əməliyyatlar ................................................................................. 162
Indeksləşdirmə ............................................................................................................. 168
Cədvəllərin əlaqələndirilməsi ..................................................................................... 172
SORĞU DILLƏRI ........................................................................................................... 178
Nümunəyə görə sorğu dili-QBE .................................................................................. 178
QBE-nin ilkin variantı ................................................................................................... 179
Verilənlərin seçilməsi ................................................................................................... 180
Daxiletmə xaricetmə və dəyişdirmə əməliyyatlar .................................................... 186
Müasir VBIS-lərdə QBE dilinin xüsusiyyətləri ............................................................ 187
Strukturlaşdırılmış sorğu dili-SQL ............................................................................... 188
SQL dilinin ümumi xarakteriskası ............................................................................... 189
Verilənlərin tipləri ......................................................................................................... 191
Verilənlərin təyini .......................................................................................................... 193
Cədvəllvərin təyini operatorları ................................................................................... 193
Məhdudluqların təyin olunması .................................................................................. 195
Indekslərin yaradılması və ləğv edilməsi .................................................................... 201
Verilənlərin emalı ........................................................................................................... 201
Yeni informasiyanın cədvələ daxil edilməsi ................................................................ 202
Cədvəldə saxlanan verilənlərin dəyişdirilməsi ........................................................... 203
Cədvəldən yazıların silinməsi ........................................................................................ 204
Verilənlərin seçilməsi ..................................................................................................... 204
Seçim operatorunun sadə forması .............................................................................. 204
Bir neçə cədvəldən verilənlərin seçilməsi ................................................................... 207
Sorğuların birləşdirilməsi .............................................................................................. 208
Verilənlərin seçilməsinə aid misallar ........................................................................... 209
Təsvirlər ........................................................................................................................... 213
Real şəraitdə SQL-in tətbiqi ........................................................................................... 215
Saxlanan prosedurlar və triggerlər ............................................................................... 215
Kursor ............................................................................................................................... 219
Dinamik SQL .................................................................................................................... 220
Çağırış səviyyəsinin interfeysi ........................................................................................ 221
Ic SQL ................................................................................................................................ 221
SQL-dən lokal və qlobal şəbəkələrdə istifadə edilməsi .............................................. 222
Sistem kataloqu ............................................................................................................... 225
SQL-in genişlənməsi ........................................................................................................ 229
Verilənlər bazasında təhlükəsizliyin idarə olunması ................................................... 232
VERILƏNLƏR BAZASININ LAYIHƏLƏNDIRILMƏSI .................................................... 236
Verilənlər bazasının struktur layihələndirilməsi .......................................................... 236
Struktur layihələndirmənin mahiyyəti və üsulları ....................................................... 236
Obyektlərin təsviri üsul ilə verilənlər bazasının struktur layihələndirilməsi ............ 237
Mahiyyətlərin modelləşdirilməsi .................................................................................... 241
Struktur layihələndirmənin metodologiyası ................................................................. 244
Lokal təsvirlərin qurulması ............................................................................................. 244
Lokal təsvirlərin birləşdirilməsi ...................................................................................... 249
Normal formalar metodu ilə verilənlər bazasının layihələndirilməsi ........................ 253
Layihələndirmənin avtomatlaşdırılması vasitələri ....................................................... 255
Ümumi məlumat .............................................................................................................. 255
Struktur layihələndirmə modelləri ................................................................................ 257
Verilənlər axınlarının diaqramları .................................................................................. 258
Funksional modelləşdirmə metodologiyası ................................................................. 259
Obyekt-yönlü modellər ................................................................................................... 261
UML-in ümumi xarakteriskaları ..................................................................................... 261
UML diaqramlarının tipləri ............................................................................................. 262
UML diaqramlarına aid misallar .................................................................................... 264
CASE vasitələrinin təsnifatı ............................................................................................. 265
Struktur tipli sistemlər .................................................................................................... 267
Obyekt-yönlü sistemlər .................................................................................................. 274
CASE-sistemlərin tətbiqi ................................................................................................. 278
Tətbiqi proqramların tez hazırlanması (RAD) vasitələri ............................................. 279
VERILƏNLƏR BAZASININ IDARƏ OLUNMASI ........................................................... 286
Verilənlər bazasının idarəetmə sistemi ....................................................................... 286
VBIS-in linqvistik və proqram təminatı ........................................................................ 292
Linqvistik vasitələr ......................................................................................................... 292
Proqram vasitələri ......................................................................................................... 296
Verilənlər bazasının administratoru ............................................................................ 298
Verilənlər bazalarının idarəetmə sistemlərinin təsnifatı ........................................... 302
Reallaşdırılan proqramın növünə görə VBIS-lərin təsnifatı ...................................... 303
Istifadə edilmənin xarakterinə görə VBIS-lərin təsnifatı ........................................... 304
Verilənlərin modelinə görə VBIS-lərin təsnifatı .......................................................... 305
Informasiya sisteminin qurulması ücün VBIS-in və aparat vasitələrinin seçilməsi.308
VBIS-in seçilməsi ........................................................................................................... 308
Aparat vasitələrinin seçilməsi ..................................................................................... 316
FƏRDI KOMPÜTERLƏR ÜÇÜN VBIS-LƏR .................................................................. 326
Fərdi kompüterlər üçün VBIS-lərin inkişaf tarixi və indiki vəziyyəti ....................... 326
MS ACCESS sistemi ....................................................................................................... 331
Ümumi məlumat ........................................................................................................... 331
Lahiyəni dəstəkləyən vasitələr .................................................................................... 337
VB-nin əsas elementlərinin yaradılması ..................................................................... 338
Hiperistinadlar ............................................................................................................... 353
SQL dilindən istifadə edilməsi ...................................................................................... 355
Verilənlər bazalarına xidmət edilməsi ......................................................................... 361
Verilənlər bazalarının replikasiyası .............................................................................. 363
Multimedia verilənləri ilə iş .......................................................................................... 369
Tətbiq fayllarının yaradılması ....................................................................................... 370
Verilənlərə müraciət səhifələri ..................................................................................... 371
Layihənin yaradılması ................................................................................................... 374
SQL Server sistemi ......................................................................................................... 377
Ümumi məlumat ............................................................................................................ 377
SQL Serverin xidmətləri və iş rejimləri ........................................................................ 382
SQL Serverin idarə olunması ücün instrumentlər ..................................................... 384
«Transaçt-SQL» sorğu dilləri ......................................................................................... 387
Verilənlər bazaları və cədvəllər .................................................................................... 388
Verilənlər bazalarının yaradılması ............................................................................... 391
Cədvəllərlə iş .................................................................................................................. 392
Indekslər və açarlar ....................................................................................................... 395
Saxlanan proseduralar və triggerlər ............................................................................ 399
Kliyentlə server arasında qarşılıqlı əlaqələrin təşkili ................................................. 403
ODBC texnologiyasının köməyilə verilənlərin emalı ................................................. 408
INFORMASIYANIN TƏHLÜKƏSIZLIYI ………………………………….................................. 413
Ümumi məlumat …………………………………………..........................................………………. 413
Informasiya mühafizəsinin metodları və vasitələri …………....................................... 416
Informasiya mühafizəsinin aparat-proqram metodları ....………............................... 418
Informasiya mühafizəsi ücün proqram sistemləri …………......................................... 428
Verilənlər bazasının mühafizə vasitələri……………………......................................……... 430
ACCESS sistemində informasiya təhlükəsizliyinin təmini………………......................... 434
VB-nin parolla mühafizəsi……………………………………................................................….. 434
Istifadəçi səviyyəsində mühafizə ………………………………………...................................... 436
Verilənlər bazasının şifrələnməsi ………………………………………..................................... 447
Verilənlər bazalarının obyektlərinin gizlədilməsi………………….................................... 448
SQL Server sistemində informasiya təhlükəsizliyinin təmini………............................ 450
SQL dilində informasiya təhlükəsizliyinin təmini ……………………................................ 456
SƏNƏDLI INFORMASIYA SISTEMLƏRI ........................................................................ 461
Əsas anlayışlar ................................................................................................................ 461
Informasiya-axtarış sisteminin ümumi funksional sxemi ......................................... 463
Sənədlərin məzmununun formal təsviri ..................................................................... 466
Təbii dilin çatışmazlıqları ............................................................................................... 466
Informasiya-axtarış dilləri ............................................................................................. 467
Indeksləşdirmə ............................................................................................................... 473
Ümumi məlumat ............................................................................................................ 473
Mətnin linqvistik təhlili .................................................................................................. 474
Indeksləşdirmənin ümumi qaydaları .......................................................................... 476
Tezaurus əsasında indeksləşdirmənin avtomatlaşdırılması .................................... 480
Avtomatik indeksləşdirmə ............................................................................................ 483
Informasiya axtarışının təşkili ...................................................................................... 486
Informasiya axtarışının ümumi prinsipləri və metodları .......................................... 486
Mətni informasiyanın axtarış modelləri ...................................................................... 490
Istifadəçi ilə əks əlaqənin qurulması metodları ......................................................... 492
INTERNET-də informasiya axtarışı ............................................................................... 495
Ümumi məlumat ............................................................................................................ 495
INTERNET xidmətləri ...................................................................................................... 497
INTERNET-də informasiya axtarışının xüsusiyyətləri ................................................. 507
INTERNET-də informasiya-axtarış sisteminin ümumi funksional strukturu ........... 510
INTERNET sənədlərinin indeksləşdirilməsi ................................................................. 512
INTERNET-in informasiya fəzasında axtarışın təşkili ................................................. 516
INTERNET-də informasiya-axtarış sistemləri .............................................................. 518
Informasiya-axtarış sisteminin keyfiyyət xarakteristikaları ....................................... 531
Informasiya-axtarış sistemlərində səmərəliliyin artırılması yolları .......................... 534
Axtarışın tamlığının artırılması ücün metodlar ........................................................... 535
Axtarışın dəqiqliyinin artırılması ücün metodlar ........................................................ 536
Ontologiya və tezaurusun inteqrasiyası əsasında informasiya axtarışının intellektuallaşdırılması
VERILƏNLƏRIN OPERATIV ANALIZINƏ YÖNƏLMII SISTEMLƏR ........................... 546
Verilənlər anbarı konsepsiyası ..................................................................................... 546
VA-nın qurulması üçün istifadə edilən modellər ....................................................... 552
Verilənlər anbarı əsasında informasiya sistemlərinin qurulması ............................ 557
Verilənlərin anbara yüklənməsi ................................................................................... 559
Metaverilənlər ................................................................................................................ 560
Verilənlər anbarında verilənlərin analitik emalı ......................................................... 565
DATA MINING TEXNOLOGIYASI ................................................................................. 570
Əsas anlayışlar ................................................................................................................ 570
DATA MINING konsepsiyasının informasiya texnologiyaları bazarında yeri ........... 572
DATA MINING-in verilənlərin analizinin digər metodlarından fərqi ......................... 573
DATA MINING texnologiyasının metodları və mərhələləri ........................................ 574
DATA MINING metodlarının təsnifatı ........................................................................... 580
DATA MINING texnologiyasının həll etdiyi məsələlər ................................................ 582
DATA MINING prosesinin səviyyələri ........................................................................... 585
DATA MINING prosesinin mərhələləri ......................................................................... 589
DATA MINING prosesində təşkilati və insan amilləri ................................................. 599
DATA MINING-in standartları ........................................................................................ 601
DATA MINING-in proqram təminatı ............................................................................. 606
DATA MINING instrumentlərinin xarakteristikaları .................................................... 606
DATA MINING instrumentlərinin təsnifatı ................................................................... 609
SAS ENTERPRISE MINER proqram paketi ..................................................................... 614
POLYANALYST sistemi ..................................................................................................... 617
COGNOS proqram kompleksi ........................................................................................ 625
STATISTICA DATA MINER sitemi ..................................................................................... 628
ORACLE DATA MINING proqram paketi ........................................................................ 631
DEDUCTOR analitik platforması ..................................................................................... 634
KXEN proqram paketi ...................................................................................................... 638
DATA MINING texnologiyasının tətbiq sahələri ........................................................... 643
COM, OLE və ActiveX texnologiyaları əsasında DATA MINING-in reallaşdırılması.... 651
Qərar qəbuletmənin təminatı sistemlərində verilənlər anbarları OLAP və DATA MINING texnologiyalarının tətbiqinə kompleks yanaşma .......................................................... 657
Əsas anlayışlar .................................................................................................................. 657
Qərar qəbuletmənin təminatı sistemlərinin təsnifatı .................................................. 659
OLAP-sistemlər .................................................................................................................. 661
OLAP və DATA MINING texnologiyalarının inteqrasiyası ............................................. 663
INFORMASIYA TEXNOLOGIYALARI VƏ SISTEMLƏRI .......................................... 14
Əsas anlayışlar: məlumat ,informasiya, verilənlər, bilik........................................ 14
Informasiya texnologiyaları ...................................................................................... 17
Informasiya texnologiyası nədir ............................................................................... 17
Informasiya texnologiyasının inkişaf mərhələləri .................................................. 22
Informasiya texnologiyasının növləri ....................................................................... 26
Verilənlərin emalı texnologiyası ............................................................................... 27
Idarəetmənin informasiya təminatı texnologiyası ................................................. 29
Informasiya sistemləri ............................................................................................... 31
Ümumi məlumat ........................................................................................................ 31
Informasiya sistemi nədir ......................................................................................... 31
Informasiya sistemlərinin inkişaf mərhələləri ....................................................... 33
Informasiya sisteminin xassələri və yerinə yetirilən proseslər ........................... 34
Idarəetmə strukturunun informasiya sistemində rolu ........................................ 36
Informasiya sistemlərinin təsnifatı ......................................................................... 39
Miqyasına görə təsnifat ........................................................................................... 39
Informasiya resurslarının xarakterinə görə təsnifatı ........................................... 41
Informasiya sisteminin arxitekturası ..................................................................... 44
Informasiya sisteminin ümumi strukturu ............................................................. 44
Lokal informasiya sisteminin arxitekturası ........................................................... 49
Şəbəkə informasiya sistemlərinin arxitekturaları ................................................ 55
Informasiya sistemlərinin xidmətləri və tətbiq sahələri ..................................... 67
Informasiya resursları məhsulları və xidmətləri .................................................. 67
Informasiya sistemlərinin tətbiq sahələri ............................................................. 70
INFORMASIYA SISTEMLƏRININ QURULMA ƏSASLARI .................................... 75
Informasiya sisteminin qurulma mərhələləri və həyat dövrü ........................... 75
Layihə və onun idarə olunması ............................................................................. 75
Informasiya sisteminin qurulmasının əsas mərhələləri .................................... 76
Informasiya sisteminin həyat dövrü .................................................................... 79
IS-in həyat dövrünün prosesləri ........................................................................... 80
IS-in həyat dövrünün strukturu ............................................................................ 82
IS-in həyat dövrünün modelləri ............................................................................ 83
Informasiya sisteminin qurulma metodologiyası və texnologiyası .................. 90
IS-in qurulma metodologiyası və texnologiyasına qoyulan tələblər ................ 90
RAD metodologiyası ............................................................................................... 92
RAD metodologiyasının xüsusiyyətləri ................................................................. 92
Obyekt-yönlü proqramlaşdırma ............................................................................ 94
Vizual proqramlaşdırma ......................................................................................... 95
Hadisə-yönlü proqramlaşdırma ............................................................................. 96
RAD metodologiyası cərcivəsində həyat dövrünün mərhələləri ........................ 97
RAD metodologiyasının məhdudluqları .............................................................. 100
Standartlar və metodikalar .................................................................................... 101
Standartların növləri ............................................................................................... 102
ORACLE CDM metodikası ....................................................................................... 102
ISO/IEC12207:1995-08-01 beynəlxalq standartı .................................................. 106
Acıq sistemlərin profilləri ........................................................................................ 111
Informasiya sisteminin profili anlayışı ................................................................... 111
Informasiya sisteminin profilinin formalaşdırılma prinsipləri ............................ 113
Informasiya sistemlərinin profillərinin strukturu ................................................. 115
VERILƏNLƏR BAZALARI .......................................................................................... 121
Ümumi məlumat ....................................................................................................... 121
Fayl və onun çatışmayan çəhətləri .......................................................................... 121
Verilənlər bazası konsepsiyası ................................................................................. 123
Verilənlər bazası ilə iş prosesinin təşkili................................................................... 127
Verilənlərin tipləri və modelləri ................................................................................ 130
Verilənlərin tipləri ....................................................................................................... 130
Verilənlərin modelləri ................................................................................................ 131
Verilənlərin modeli anlayışı ....................................................................................... 131
Iyerarxik model ........................................................................................................... 133
Şəbəkə modeli ............................................................................................................. 135
Relasiya modeli ............................................................................................................ 136
Postrelasiya modeli ..................................................................................................... 137
Çoxölçülü model .......................................................................................................... 140
Obyekt-yönlü model .................................................................................................... 144
Verilənlərin relasiya modeli ........................................................................................ 147
Relasiya modelinin ümumi əsasları ........................................................................... 147
Nisbətlərin normallaşdırılması ................................................................................... 152
Funksional asılılıq və tam funksional asılılıq ............................................................. 153
Çoxmənalı asılılıq ......................................................................................................... 155
Nisbətlərin normal formaları ...................................................................................... 155
Nisbətlər üzərində əməliyyatlar ................................................................................. 162
Indeksləşdirmə ............................................................................................................. 168
Cədvəllərin əlaqələndirilməsi ..................................................................................... 172
SORĞU DILLƏRI ........................................................................................................... 178
Nümunəyə görə sorğu dili-QBE .................................................................................. 178
QBE-nin ilkin variantı ................................................................................................... 179
Verilənlərin seçilməsi ................................................................................................... 180
Daxiletmə xaricetmə və dəyişdirmə əməliyyatlar .................................................... 186
Müasir VBIS-lərdə QBE dilinin xüsusiyyətləri ............................................................ 187
Strukturlaşdırılmış sorğu dili-SQL ............................................................................... 188
SQL dilinin ümumi xarakteriskası ............................................................................... 189
Verilənlərin tipləri ......................................................................................................... 191
Verilənlərin təyini .......................................................................................................... 193
Cədvəllvərin təyini operatorları ................................................................................... 193
Məhdudluqların təyin olunması .................................................................................. 195
Indekslərin yaradılması və ləğv edilməsi .................................................................... 201
Verilənlərin emalı ........................................................................................................... 201
Yeni informasiyanın cədvələ daxil edilməsi ................................................................ 202
Cədvəldə saxlanan verilənlərin dəyişdirilməsi ........................................................... 203
Cədvəldən yazıların silinməsi ........................................................................................ 204
Verilənlərin seçilməsi ..................................................................................................... 204
Seçim operatorunun sadə forması .............................................................................. 204
Bir neçə cədvəldən verilənlərin seçilməsi ................................................................... 207
Sorğuların birləşdirilməsi .............................................................................................. 208
Verilənlərin seçilməsinə aid misallar ........................................................................... 209
Təsvirlər ........................................................................................................................... 213
Real şəraitdə SQL-in tətbiqi ........................................................................................... 215
Saxlanan prosedurlar və triggerlər ............................................................................... 215
Kursor ............................................................................................................................... 219
Dinamik SQL .................................................................................................................... 220
Çağırış səviyyəsinin interfeysi ........................................................................................ 221
Ic SQL ................................................................................................................................ 221
SQL-dən lokal və qlobal şəbəkələrdə istifadə edilməsi .............................................. 222
Sistem kataloqu ............................................................................................................... 225
SQL-in genişlənməsi ........................................................................................................ 229
Verilənlər bazasında təhlükəsizliyin idarə olunması ................................................... 232
VERILƏNLƏR BAZASININ LAYIHƏLƏNDIRILMƏSI .................................................... 236
Verilənlər bazasının struktur layihələndirilməsi .......................................................... 236
Struktur layihələndirmənin mahiyyəti və üsulları ....................................................... 236
Obyektlərin təsviri üsul ilə verilənlər bazasının struktur layihələndirilməsi ............ 237
Mahiyyətlərin modelləşdirilməsi .................................................................................... 241
Struktur layihələndirmənin metodologiyası ................................................................. 244
Lokal təsvirlərin qurulması ............................................................................................. 244
Lokal təsvirlərin birləşdirilməsi ...................................................................................... 249
Normal formalar metodu ilə verilənlər bazasının layihələndirilməsi ........................ 253
Layihələndirmənin avtomatlaşdırılması vasitələri ....................................................... 255
Ümumi məlumat .............................................................................................................. 255
Struktur layihələndirmə modelləri ................................................................................ 257
Verilənlər axınlarının diaqramları .................................................................................. 258
Funksional modelləşdirmə metodologiyası ................................................................. 259
Obyekt-yönlü modellər ................................................................................................... 261
UML-in ümumi xarakteriskaları ..................................................................................... 261
UML diaqramlarının tipləri ............................................................................................. 262
UML diaqramlarına aid misallar .................................................................................... 264
CASE vasitələrinin təsnifatı ............................................................................................. 265
Struktur tipli sistemlər .................................................................................................... 267
Obyekt-yönlü sistemlər .................................................................................................. 274
CASE-sistemlərin tətbiqi ................................................................................................. 278
Tətbiqi proqramların tez hazırlanması (RAD) vasitələri ............................................. 279
VERILƏNLƏR BAZASININ IDARƏ OLUNMASI ........................................................... 286
Verilənlər bazasının idarəetmə sistemi ....................................................................... 286
VBIS-in linqvistik və proqram təminatı ........................................................................ 292
Linqvistik vasitələr ......................................................................................................... 292
Proqram vasitələri ......................................................................................................... 296
Verilənlər bazasının administratoru ............................................................................ 298
Verilənlər bazalarının idarəetmə sistemlərinin təsnifatı ........................................... 302
Reallaşdırılan proqramın növünə görə VBIS-lərin təsnifatı ...................................... 303
Istifadə edilmənin xarakterinə görə VBIS-lərin təsnifatı ........................................... 304
Verilənlərin modelinə görə VBIS-lərin təsnifatı .......................................................... 305
Informasiya sisteminin qurulması ücün VBIS-in və aparat vasitələrinin seçilməsi.308
VBIS-in seçilməsi ........................................................................................................... 308
Aparat vasitələrinin seçilməsi ..................................................................................... 316
FƏRDI KOMPÜTERLƏR ÜÇÜN VBIS-LƏR .................................................................. 326
Fərdi kompüterlər üçün VBIS-lərin inkişaf tarixi və indiki vəziyyəti ....................... 326
MS ACCESS sistemi ....................................................................................................... 331
Ümumi məlumat ........................................................................................................... 331
Lahiyəni dəstəkləyən vasitələr .................................................................................... 337
VB-nin əsas elementlərinin yaradılması ..................................................................... 338
Hiperistinadlar ............................................................................................................... 353
SQL dilindən istifadə edilməsi ...................................................................................... 355
Verilənlər bazalarına xidmət edilməsi ......................................................................... 361
Verilənlər bazalarının replikasiyası .............................................................................. 363
Multimedia verilənləri ilə iş .......................................................................................... 369
Tətbiq fayllarının yaradılması ....................................................................................... 370
Verilənlərə müraciət səhifələri ..................................................................................... 371
Layihənin yaradılması ................................................................................................... 374
SQL Server sistemi ......................................................................................................... 377
Ümumi məlumat ............................................................................................................ 377
SQL Serverin xidmətləri və iş rejimləri ........................................................................ 382
SQL Serverin idarə olunması ücün instrumentlər ..................................................... 384
«Transaçt-SQL» sorğu dilləri ......................................................................................... 387
Verilənlər bazaları və cədvəllər .................................................................................... 388
Verilənlər bazalarının yaradılması ............................................................................... 391
Cədvəllərlə iş .................................................................................................................. 392
Indekslər və açarlar ....................................................................................................... 395
Saxlanan proseduralar və triggerlər ............................................................................ 399
Kliyentlə server arasında qarşılıqlı əlaqələrin təşkili ................................................. 403
ODBC texnologiyasının köməyilə verilənlərin emalı ................................................. 408
INFORMASIYANIN TƏHLÜKƏSIZLIYI ………………………………….................................. 413
Ümumi məlumat …………………………………………..........................................………………. 413
Informasiya mühafizəsinin metodları və vasitələri …………....................................... 416
Informasiya mühafizəsinin aparat-proqram metodları ....………............................... 418
Informasiya mühafizəsi ücün proqram sistemləri …………......................................... 428
Verilənlər bazasının mühafizə vasitələri……………………......................................……... 430
ACCESS sistemində informasiya təhlükəsizliyinin təmini………………......................... 434
VB-nin parolla mühafizəsi……………………………………................................................….. 434
Istifadəçi səviyyəsində mühafizə ………………………………………...................................... 436
Verilənlər bazasının şifrələnməsi ………………………………………..................................... 447
Verilənlər bazalarının obyektlərinin gizlədilməsi………………….................................... 448
SQL Server sistemində informasiya təhlükəsizliyinin təmini………............................ 450
SQL dilində informasiya təhlükəsizliyinin təmini ……………………................................ 456
SƏNƏDLI INFORMASIYA SISTEMLƏRI ........................................................................ 461
Əsas anlayışlar ................................................................................................................ 461
Informasiya-axtarış sisteminin ümumi funksional sxemi ......................................... 463
Sənədlərin məzmununun formal təsviri ..................................................................... 466
Təbii dilin çatışmazlıqları ............................................................................................... 466
Informasiya-axtarış dilləri ............................................................................................. 467
Indeksləşdirmə ............................................................................................................... 473
Ümumi məlumat ............................................................................................................ 473
Mətnin linqvistik təhlili .................................................................................................. 474
Indeksləşdirmənin ümumi qaydaları .......................................................................... 476
Tezaurus əsasında indeksləşdirmənin avtomatlaşdırılması .................................... 480
Avtomatik indeksləşdirmə ............................................................................................ 483
Informasiya axtarışının təşkili ...................................................................................... 486
Informasiya axtarışının ümumi prinsipləri və metodları .......................................... 486
Mətni informasiyanın axtarış modelləri ...................................................................... 490
Istifadəçi ilə əks əlaqənin qurulması metodları ......................................................... 492
INTERNET-də informasiya axtarışı ............................................................................... 495
Ümumi məlumat ............................................................................................................ 495
INTERNET xidmətləri ...................................................................................................... 497
INTERNET-də informasiya axtarışının xüsusiyyətləri ................................................. 507
INTERNET-də informasiya-axtarış sisteminin ümumi funksional strukturu ........... 510
INTERNET sənədlərinin indeksləşdirilməsi ................................................................. 512
INTERNET-in informasiya fəzasında axtarışın təşkili ................................................. 516
INTERNET-də informasiya-axtarış sistemləri .............................................................. 518
Informasiya-axtarış sisteminin keyfiyyət xarakteristikaları ....................................... 531
Informasiya-axtarış sistemlərində səmərəliliyin artırılması yolları .......................... 534
Axtarışın tamlığının artırılması ücün metodlar ........................................................... 535
Axtarışın dəqiqliyinin artırılması ücün metodlar ........................................................ 536
Ontologiya və tezaurusun inteqrasiyası əsasında informasiya axtarışının intellektuallaşdırılması
VERILƏNLƏRIN OPERATIV ANALIZINƏ YÖNƏLMII SISTEMLƏR ........................... 546
Verilənlər anbarı konsepsiyası ..................................................................................... 546
VA-nın qurulması üçün istifadə edilən modellər ....................................................... 552
Verilənlər anbarı əsasında informasiya sistemlərinin qurulması ............................ 557
Verilənlərin anbara yüklənməsi ................................................................................... 559
Metaverilənlər ................................................................................................................ 560
Verilənlər anbarında verilənlərin analitik emalı ......................................................... 565
DATA MINING TEXNOLOGIYASI ................................................................................. 570
Əsas anlayışlar ................................................................................................................ 570
DATA MINING konsepsiyasının informasiya texnologiyaları bazarında yeri ........... 572
DATA MINING-in verilənlərin analizinin digər metodlarından fərqi ......................... 573
DATA MINING texnologiyasının metodları və mərhələləri ........................................ 574
DATA MINING metodlarının təsnifatı ........................................................................... 580
DATA MINING texnologiyasının həll etdiyi məsələlər ................................................ 582
DATA MINING prosesinin səviyyələri ........................................................................... 585
DATA MINING prosesinin mərhələləri ......................................................................... 589
DATA MINING prosesində təşkilati və insan amilləri ................................................. 599
DATA MINING-in standartları ........................................................................................ 601
DATA MINING-in proqram təminatı ............................................................................. 606
DATA MINING instrumentlərinin xarakteristikaları .................................................... 606
DATA MINING instrumentlərinin təsnifatı ................................................................... 609
SAS ENTERPRISE MINER proqram paketi ..................................................................... 614
POLYANALYST sistemi ..................................................................................................... 617
COGNOS proqram kompleksi ........................................................................................ 625
STATISTICA DATA MINER sitemi ..................................................................................... 628
ORACLE DATA MINING proqram paketi ........................................................................ 631
DEDUCTOR analitik platforması ..................................................................................... 634
KXEN proqram paketi ...................................................................................................... 638
DATA MINING texnologiyasının tətbiq sahələri ........................................................... 643
COM, OLE və ActiveX texnologiyaları əsasında DATA MINING-in reallaşdırılması.... 651
Qərar qəbuletmənin təminatı sistemlərində verilənlər anbarları OLAP və DATA MINING texnologiyalarının tətbiqinə kompleks yanaşma .......................................................... 657
Əsas anlayışlar .................................................................................................................. 657
Qərar qəbuletmənin təminatı sistemlərinin təsnifatı .................................................. 659
OLAP-sistemlər .................................................................................................................. 661
OLAP və DATA MINING texnologiyalarının inteqrasiyası ............................................. 663
QEYD 1: saytda olan kitabların müəllifi (yazarı) bilinmirsə ya da kitabın müəllifi sizsinizsə - mümkünsə bunu bizə bildirin (facebook səhifəmizə yaza bilərsiniz).
QEYD 2: saytda olan bu və ya digər kitabları öz səhifənizdə ya da saytınızda paylaşarkən mənbə (NEAN olaraq) göstərin. Ətraflı "Haqqımızda" bölməsində şərtlərə baxın.
QEYD 2: saytda olan bu və ya digər kitabları öz səhifənizdə ya da saytınızda paylaşarkən mənbə (NEAN olaraq) göstərin. Ətraflı "Haqqımızda" bölməsində şərtlərə baxın.
© NEAN 12.12.2012 - 2019 Müəllif Hüquqları Qorunur.!!!
